ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਰਹੀ ਘਟ – ਮੋਬਾਈਲ ਵਰਤੋਂ ਨੇ ਵਧਾਇਆ ਖ਼ਤਰਾ

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ :- ਅਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲ ਰਹੇ ਸਿਹਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਾ। ਪਹਿਲਾਂ ਜਿੱਥੇ ਚਸ਼ਮੇ ਵੱਡੇ ਉਮਰ ਵਾਲਿਆਂ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਦਿੱਖਦੇ ਸਨ, ਹੁਣ ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਉਮਰ ਜ਼ਮੀਨੀ ਖੇਡਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸਕ੍ਰੀਨ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਲਗਾਤਾਰ online classes, mobile games, ਅਤੇ late night screen time ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਉਮਰਾਂ ‘ਚ ਘਟਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਮੁੱਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਦਿੱਖਿਆ ਗਿਆ।

ਮੋਬਾਈਲ: ਖੇਡ ਦਾ ਸਾਥੀ ਨਹੀਂ, ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਕਾਰਨ

ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ 5–6 ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ myopia (ਦੂਰ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਾ) ਦੇ ਕੇਸ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਵਧੇ ਹਨ।
ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਸਲਾ ਸਿਰਫ਼ mobile ਵਰਤਣ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਬਿਨਾਂ break ਦੇ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਬਾਹਰ ਖੇਡਣ ਦੀ ਥਾਂ, ਘਰ ਅੰਦਰ ਹੀ mobile screen ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਘਟਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ neck pain, posture problem ਅਤੇ mental irritability ਵੀ ਵਧਦੀ ਹੈ।

2 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਕ੍ਰੀਨ Time — ਅੱਖਾਂ ਲਈ ਸਿੱਧਾ ਜੋਖਿਮ

ਮਾਹਿਰ ਸੁਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ 12 ਸਾਲ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 1–1.5 ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੱਧ screen time ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ।
ਲੱਗਾਤਾਰ 30–40 ਮਿੰਟ ਤੱਕ screen ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕਮ ਤੋਂ ਕਮ 5–10 ਮਿੰਟ ਦਾ “rest gap” ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਘਰ-ਘਰ ਵਿੱਚ ਹਾਲਾਤ ਉਲਟ ਹਨ:
ਮੋਬਾਈਲ ਹੁਣ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਖਿਡੌਣਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਚੁੱਪਚਾਪ “ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ” ਨੂੰ ਚੁਣ-ਚੁਣ ਕੇ ਕੱਟ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਨਜ਼ਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ

ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਂ ਖੇਡ — ਦੋਹਾਂ ਦੌਰਾਨ screen ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘਟਾਉਣ ਨਾਲ ਹੀ ਅਸਲੀ ਫਰਕ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਡਾਕਟਰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਤਰੀਕੇ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ:

• ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 40–60 ਮਿੰਟ ਬਾਹਰ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਖੇਡਣ ਦਿਓ

• ਹਰ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 20-20-20 rule (20 ਮਿੰਟ screen ਤੋਂ ਬਾਅਦ 20 ਸੈਕਿੰਡ ਲਈ 20 ਫੁੱਟ ਦੂਰ ਦੇਖੋ)

• ਬਿਸਤਰੇ ‘ਤੇ ਲੇਟ ਕੇ ਮੋਬਾਈਲ ਨਾ ਦੇਖਣ ਦਿਓ

• 6 ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਇਕ ਵਾਰ eye check-up ਜ਼ਰੂਰੀ

• ਅੱਖਾਂ ਲਈ water intake ਅਤੇ ਤਾਜੇ ਫਲ-ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵਧਾਓ

ਅੰਤ ਵਿੱਚ — ਸੁਵਿਧਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਦੀ ਸੀਮਾ ਰੱਖਣੀ ਲਾਜ਼ਮੀ

ਅਸਲ ਖ਼ਤਰਾ screen ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਮੈਦਾਨ ਖੋਹ ਕੇ ਮੋਬਾਈਲ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।
ਜੇ ਹੁਣੇ ਹੱਥ ਨਾ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਧੁੰਦਲੇ ਭਵਿੱਖ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।