ਕੈਨੇਡਾ :- ਕੈਨੇਡਾ (Canada) ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖ ਰਹੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ (Indian students) ਲਈ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਵਾਲੀ ਖ਼ਬਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਟੱਡੀ ਵੀਜ਼ਾ (study visa) ‘ਤੇ ਅਣਐਲਾਨੀ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵੀਜ਼ਾ ਰਿਜੈਕਸ਼ਨ ਦਰ (visa rejection rate) ਰਿਕਾਰਡ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ। ਕਦੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਸੰਦੀਦਾ ਦੇਸ਼ ਰਹਿ ਚੁੱਕਾ ਕੈਨੇਡਾ ਹੁਣ ਆਪਣੀ ਖਿੱਚ ਗੁਆਉਂਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
100 ਵਿੱਚੋਂ 74 ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਖਾਰਜ, 3 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ
CTV News ਤੇ Reuters ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ, ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ (Immigration Department) ਨੇ ਅਗਸਤ 2025 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਈਆਂ 100 ਸਟੱਡੀ ਪਰਮਿਟ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 74 ਨੂੰ ਰਿਜੈਕਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਅਗਸਤ 2024 ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 32% ਸੀ।
ਵੀਜ਼ਾ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਕਾਰਨ ਬਿਨੈਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਘਟ ਗਈ ਹੈ — ਅਗਸਤ 2023 ਵਿੱਚ 20,900 ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ ਸਿਰਫ਼ 4,515 ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ।
ਕਿਉਂ ਸਖ਼ਤ ਹੋਇਆ ਕੈਨੇਡਾ: ਕੂਟਨੀਤਕ ਤਣਾਅ ਅਤੇ 1,550 ਫਰਜ਼ੀ ਵੀਜ਼ੇ
ਇਸ ਸਖ਼ਤੀ ਦੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਕਾਰਨ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ:
ਕੂਟਨੀਤਕ ਤਣਾਅ (Diplomatic Tension): 2023 ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਸਟਿਨ ਟਰੂਡੋ (Justin Trudeau) ਵੱਲੋਂ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਨਾਗਰਿਕ ਦੇ ਕਤਲ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਹੋਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਵਧ ਗਿਆ ਸੀ।
ਫਰਜ਼ੀ ਵੀਜ਼ਾ ਘੁਟਾਲਾ (Visa Fraud): 2023 ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1,550 ਫਰਜ਼ੀ ਸਟੱਡੀ ਪਰਮਿਟ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਹੋਇਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰਜ਼ੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਪੱਤਰ (fake letters of acceptance) ਵਰਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ Bank Statement ਨਹੀਂ — ਪੈਸੇ ਦਾ ਸਰੋਤ ਵੀ ਦੱਸਣਾ ਪਵੇਗਾ
ਫਰਜ਼ੀ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ‘bank statement’ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ — ਬਿਨੈਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਸਾਬਤ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੈਸਾ ਕਿੱਥੋਂ ਆਇਆ (source of funds)।
ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਕੰਸਲਟੈਂਟਸ ਮੁਤਾਬਕ, ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਕਈ genuine ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਵੀ ਵੀਜ਼ੇ ਰਿਜੈਕਟ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
66% ਘਟੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ — Universities ਵੀ ਚਿੰਤਿਤ
University of Waterloo ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਿਛਲੇ 3–4 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਦਾਖਲੇ 66% ਤੱਕ ਘਟੇ ਹਨ।
University of Regina ਅਤੇ University of Saskatchewan ਨੇ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਬਦਲੇ ਸੁਰ — “ਖੁਸ਼ ਹਾਂ ਕਿ ਨਹੀਂ ਆਏ”
ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਦੇ ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ “Study, Work, Stay” ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਉਹ ਭਾਵਨਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੀਜ਼ੇ ਰਿਜੈਕਟ ਹੋਏ, ਉਹ ਹੁਣ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ —
“ਚੰਗਾ ਹੋਇਆ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਆਏ, ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ PR ਜਾਂ ਨੌਕਰੀ ਲੈਣਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਬਿਆਨ
ਭਾਰਤ ਦਾ ਜਵਾਬ: ਓਟਾਵਾ ਸਥਿਤ ਭਾਰਤੀ ਦੂਤਾਵਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਵਧੀ ਹੋਈ ਰਿਜੈਕਸ਼ਨ ਦਰ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੈ, ਪਰ ਸਟੱਡੀ ਪਰਮਿਟ ਜਾਰੀ ਕਰਨਾ ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ।
ਕੈਨੇਡਾ ਦਾ ਰੁਖ: ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਅਨੀਤਾ ਆਨੰਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ “integrity” ਕਾਇਮ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਰੱਖਣਾ ਵੀ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇਗੀ।
ਰਿਸ਼ਤੇ ਸੁਧਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਜਾਰੀ
ਇਹ ਸਾਰਾ ਵਿਵਾਦ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਜੂਨ 2025 ਵਿੱਚ G7 ਸਮੀਟ ਦੌਰਾਨ PM ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ PM ਮਾਰਕ ਕਾਰਨੀ (Mark Carney) ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਸੁਧਾਰਨ (rebuild ties) ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ।
