ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ :- 10 ਤੋਂ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਵੱਧਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹਾਰਮੋਨ, ਖੁਰਾਕ, ਨੀਂਦ ਅਤੇ ਲਾਈਫਸਟਾਈਲ ਮਿਲ ਕੇ ਬੌਡੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਕੁਝ ਸਾਇੰਟਿਫਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਹਾਈਟ ਰੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਹੌਲੀ ਵਧਦੀ ਹੈ।
ਹਾਰਮੋਨ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਖਰਾਬ ਹੋਣਾ
ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਹਾਈਟ ਵੱਧਣ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰੋਲ “ਗ੍ਰੋਥ ਹਾਰਮੋਨ” ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਹਾਰਮੋਨ ਪ੍ਰੋਪਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ ਤਾਂ ਬੌਡੀ ਦੀ ਗ੍ਰੋਥ ਰੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਖਾਸਕਰ 10–16 ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
ਕਮਜ਼ੋਰ ਜਾਂ ਅਧੂਰੀ ਖੁਰਾਕ
ਫਾਸਟ ਫੂਡ, ਜੰਕ ਫੂਡ ਅਤੇ ਪੈਕਡ ਖਾਣਾ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਗ੍ਰੋਥ ਲਈ ਜਰੂਰੀ ਪੋਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਵਿਟਾਮਿਨ–D, ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਕ ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਹੱਡੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਾਈਟ ਹੌਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਨੀਂਦ ਪੂਰੀ ਨਾ होना
ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੋਥ ਹਾਰਮੋਨ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਸਮੇਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਐਕਟਿਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 10–16 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚੇ ਜੇ 8–10 ਘੰਟੇ ਦੀ ਗਹਿਰੀ ਨੀਂਦ ਨਾ ਲੈਣ ਤਾਂ ਹਾਈਟ ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਜਿਆਦਾ ਮੋਬਾਈਲ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ
ਬੱਚੇ ਘੰਟਿਆਂ ਮੋਬਾਈਲ, ਗੇਮ, ਟੈਬਲੇਟ ਜਾਂ ਲੈਪਟੌਪ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਮੂਵਮੈਂਟ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਘਟਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗ੍ਰੋਥ ਪਲੇਟ ਹੌਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਐਕਸਰਸਾਈਜ਼ ਦੀ ਘਾਟ
ਤੁਰਨਾ, ਦੌੜਨਾ, ਕੂਦਣਾ, ਸਾਈਕਲਿੰਗ, ਖੇਡਾਂ — ਇਹ ਸਭ ਗਰੋਥ ਪਲੇਟ ਨੂੰ ਐਕਟਿਵ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਸ਼ਾਰੀਰੀਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਹਾਈਟ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘਟ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਜਨਮ ਤੋਂ ਆਇਆ ਵੰਸ਼ਾਨੁਕੂਲ ਅਸਰ
ਜੇ ਮਾਂ–ਪਿਉ ਦੀ ਹਾਈਟ ਘੱਟ ਹੈ, ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ‘ਤੇ ਵੀ ਉਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਵੀ ਸਹੀ ਲਾਈਫਸਟਾਈਲ ਨਾਲ ਹਾਈਟ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸੁਧਾਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ-D ਦੀ ਕਮੀ
ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਗ੍ਰੋਥ ਲਈ ਇਹ ਦੋ ਤੱਤ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਘੱਟ ਧੁੱਪ ‘ਚ ਰਹਿਣਾ, ਦੁੱਧ–ਦਹੀਂ ਨਾ ਖਾਣਾ, ਘੱਟ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਵਾਲਾ ਖਾਣਾ — ਇਹ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਹਾਈਟ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਬੌਡੀ ‘ਚ ਵੱਧ ਚਰਬੀ
ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਜਿਆਦਾ ਓਵਰਵੇਟ ਜਾਂ ਮੋਟੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗ੍ਰੋਥ ਪਲੇਟਾਂ ‘ਤੇ ਵੱਧ ਦਬਾਅ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੰਬਾਈ ਵੱਧਣ ਦੀ ਗਤੀ ਹੌਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਟ੍ਰੈੱਸ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਦਬਾਅ
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰਕ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ ਚਿੰਤਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਇੰਸ ਮੁਤਾਬਕ ਸਟ੍ਰੈੱਸ ਗ੍ਰੋਥ ਹਾਰਮੋਨ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਘਟਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਅਸਲ ਗ੍ਰੋਥ ਪੀਰੀਅਡ ਦਾ ਸਮਾਂ
• ਕੁੜੀਆਂ: 10–14 ਸਾਲ
• ਮੁੰਡੇ: 12–16 ਸਾਲ
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹਾਈਟ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਵਧਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਸਮਾਂ ਲੰਘ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋਣ ਤਾਂ ਹਾਈਟ ਰੁਕ ਸਕਦੀ ਹੈ।
