ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ: ਆਧੁਨਿਕ ਦੌਰ ਦੀ ਖਾਮੋਸ਼ ਬਿਮਾਰੀ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਮਨ ਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਖੋਖਲਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ

ਨੀਂਦ—ਸਰੀਰ ਦੀ ਉਹ ਦਵਾਈ ਜੋ ਦਿਨ ਭਰ ਦੀ ਥਕਾਵਟ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ

ਤੰਦਰੁਸਤ ਮਨੁੱਖ ਲਈ 7 ਤੋਂ 8 ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾਪੂਰਨ ਨੀਂਦ ਲੋੜੀਂਦੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸਰੀਰ ਆਪਣੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਦਿਮਾਗ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਾਰਮੋਨ ਸੰਤੁਲਨ ਮੁੜ ਸਥਾਪਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਨੀਂਦ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਠੱਪ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।

ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੰਕੇਤ: ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਅਣਡਿੱਠਾ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ

• ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਣ ’ਤੇ ਭਾਰੀਪਨ ਜਾਂ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ

• ਦਿਨ ਦੌਰਾਨ ਅਚਾਨਕ ਥਕਾਵਟ

• ਸਿਰ ਦਰਦ ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਚ ਭਾਰ

• ਧਿਆਨ ਨਾ ਟਿਕਣਾ

• ਬੇਵਜ੍ਹਾ ਤਣਾਅ ਜਾਂ ਮਨ ਖਿੰਨ ਹੋਣਾ

ਇਹ ਸਾਰੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰੀਰ ਪੂਰੀ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ।

ਮੋਬਾਈਲ ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ—ਨੀਂਦ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਵਿਰੋਧੀ

ਸੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਦੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਨਾਲ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦਿਮਾਗ ਦੇ “ਸਲੀਪ ਹਾਰਮੋਨ” ਮੈਲਾਟੋਨਿਨ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਵੱਧਤਰ ਲੋਕ ਬਿਸਤਰੇ ’ਚ ਲੇਟੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਨੀਂਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੌਣ ਤੋਂ 1 ਘੰਟਾ ਪਹਿਲਾਂ ਸਕ੍ਰੀਨ ਬੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ, ਉਸਨਾਂ ਨਾਲੋਂ 40% ਵਧੀਆ ਨੀਂਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮੋਬਾਈਲ ਆਖ਼ਰੀ ਵਾਰ ਤੱਕ ਵੇਖਦੇ ਹਨ।

ਤਣਾਅ—ਜਿੱਥੇ ਮਨ ਬੇਚੈਨ, ਉੱਥੇ ਨੀਂਦ ਕਿਵੇਂ ਆਵੇ?

ਤਣਾਅ ਨੀਂਦ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹੈ। ਦਫ਼ਤਰ ਦੀ ਚਿੰਤਾ, ਘਰੇਲੂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਜਾਂ ਵਿੱਤੀ ਦਬਾਅ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੰਦੇ। ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਚਿੰਤਾ-ਲਹਿਰ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੌਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਅਤੇ ਰਾਤ ਭਰ ਟੁੱਟ-ਟੁੱਟ ਕੇ ਨੀਂਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।

ਸਰੀਰ ਤੇ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਦਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ

ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ—

• ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ

• ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ

• ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੂਗਰ ਦਾ ਅਸੰਤੁਲਨ

• ਕਮਜ਼ੋਰ ਰੋਗ-ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ

• ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੀ ਕਮੀ

• ਮਾਨਸਿਕ ਦਬਾਅ, ਚਿੰਤਾ ਜਾਂ ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ

ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠਕਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਲੰਮਾ ਬੁਖਾਰ।

ਨੀਂਦ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਸਧੇ ਤਰੀਕੇ

ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਸਹੀ ਪਟੜੀ ’ਤੇ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕਦਮ ਬਹੁਤ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹਨ—

• ਰੋਜ਼ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਸੌਣਾ ਅਤੇ ਜਾਗਣਾ

• ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਮਾਹੌਲ

• ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 10 ਮਿੰਟ ਹਲਕਾ ਧਿਆਨ ਜਾਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀ ਕਸਰਤ

• ਰਾਤ ਦੇ ਖਾਣੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਤੇਲਾ-ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼

• ਕੈਫੀਨ ਅਤੇ ਚਾਹ ਦਾ ਸੇਵਨ ਸ਼ਾਮ 6 ਵੱਜੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ

• ਮੋਬਾਈਲ ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਦੀ ਸਕ੍ਰੀਨ ਤੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 45 ਮਿੰਟ ਦੀ ਦੂਰੀ

ਨੀਂਦ ਦੀ ਸੰਭਾਲ—ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਲੋੜ

ਨੀਂਦ ਕੋਈ ਸ਼ੌਂਕ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਰੀਰ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖ ਖਾਣਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਜੀ ਸਕਦਾ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੀਂਦ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਰੀਰ ਆਪਣਾ ਸੰਤੁਲਨ ਨਹੀਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲੈਣ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ—ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨੀਂਹ ਹੈ।