ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ :- ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਕ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਰੁਝਾਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ—ਜਵਾਨੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਲ ਝੜਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਈਆਂ ਲਈ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਮਸਲਾ ਹੈ, ਪਰ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਰਾਏ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬੇ-ਤਹਾਸ਼ਾ ਵਾਲ ਝੜਨਾ ਅਕਸਰ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਖਾਮੋਸ਼ ਚੇਤਾਵਨੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਤਬਦੀਲ ਹੁੰਦਾ ਜੀਵਨ-ਸਟਾਈਲ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਿਹਤ
ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਦੌੜ-ਭੱਜ, ਜੰਕ ਫੂਡ, ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਬੇਹੱਦ ਤਣਾਅ—ਇਹ ਉਹ ਕਾਰਕ ਹਨ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਲੋਕ ਸਧਾਰਣ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਵੀਕਾਰ ਤਾਂ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਹੀ ਆਦਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਚਮੜੀ ਰੋਗ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਨ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤਣਾਅ ਸਰੀਰ ਅੰਦਰ ਹਾਰਮੋਨਲ ਗੜਬੜ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਖੁਰਾਕ ’ਚ ਕਮੀ—ਵਾਲਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੁਸ਼ਮਣ
ਪੋਸ਼ਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਕਲਚਰ ਨੇ ਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮਾਈਕ੍ਰੋਨਿਊਟਰੀਐਂਟ ਦੀ ਕਮੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਜ਼ਿੰਕ, ਆਇਰਨ, ਬਾਇਓਟਿਨ ਅਤੇ ਓਮੇਗਾ ਫੈਟੀ ਐਸਿਡ ਦੀ ਘਾਟ ਅੱਜ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ Hair Fall ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਾਲ ਝੜਨ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਪੇਟ ਨਹੀਂ, ਸਿਰ ਨਹੀਂ—ਖੁਰਾਕ ਹੈ।
ਸ਼ਹਿਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਵੱਧਿਆ ਖ਼ਤਰਾ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਲਗਾਤਾਰ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਵਾ ’ਚ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਆਕਸਾਈਡ, ਧੂੜ ਅਤੇ ਕੇਮੀਕਲ ਕਣ ਸਿਰ ਦੀ ਤਵੱਚਾ ਨਾਲ ਚਿਪਕ ਕੇ ਇੰਫੈਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੂਜਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਰੋਮ-ਛਿੱਦਰ ਬੰਦ ਹੋਣ ਤੇ ਆਖ਼ਿਰਕਾਰ Hair Fall ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਬਨਾਮ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਇਲਾਜ—ਲੋਕ ਕੀ ਚੁਣ ਰਹੇ ਹਨ?
ਕਈ ਲੋਕ ਘਰੇਲੂ ਨੁਸਖ਼ਿਆਂ ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੈਲ ਮਲਹਿ, ਮੇਥੀ ਦਾ ਲੇਪ, ਜਾਂ ਅੰਡੇ ਦਾ ਮਾਸਕ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡਾਕਟਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਤਰੀਕੇ ਸਿਰਫ਼ ਉਪਰਲਾ ਰਾਹਤ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਗੰਭੀਰ Hair Fall ਦੇ ਕਾਰਣਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਜੇਕਰ ਸਮੱਸਿਆ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਾਰੀ ਰਹੇ ਤਾਂ ਇੱਕ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਚਮੜੀ ਰੋਗ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਨ ਕੋਲ ਜਾਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਮੈਡੀਕਲ ਟ੍ਰੀਟਮੈਂਟ ਦਾ ਰੁਝਾਨ
ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ PRP (Platelet-Rich Plasma), ਮਾਈਕ੍ਰੋ-ਨੀਡਲਿੰਗ, ਅਤੇ ਲੇਜ਼ਰ ਥੈਰੇਪੀ ਵਰਗੇ ਇਲਾਜਾਂ ਵੱਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੁੱਚੀ ਕਾਫ਼ੀ ਵਧੀ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹ ਇਲਾਜ ਸਮੇਂ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਲਏ ਜਾਣ ਤਾਂ Hair Fall ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਲੋੜ—ਵਾਲ ਝੜਨਾ ਬਿਮਾਰੀ ਨਹੀਂ, ਲੱਛਣ ਹੈ
ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮਾਹਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ Hair Fall ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਹ ਅਕਸਰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੇ anemia, thyroid ਗੜਬੜ, ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਸਾਈਡ ਇਫੈਕਟ, hormonal imbalance ਜਾਂ vitamin deficiency ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਤੇ ਜਾਂਚ—ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ।
ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ੈਂਪੂ ਬਦਲਣ ਨਾਲ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ
ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਸਿਰਫ਼ ਉਪਰੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਜੀਵਨ-ਸਟਾਈਲ, ਖੁਰਾਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸੰਤੁਲਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੈ। ਜੇ ਪਾਰਾ ਘਟਿਆ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਵਾਲ ਵੀ ਵਧ ਜਾਣ—ਪਰ ਜੇ ਤਣਾਅ, ਖੁਰਾਕ ਤੇ ਰੁਟੀਨ ਠੀਕ ਹੋਵੇ ਤਾਂ Hair Fall ਰੋਕਿਆ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਪਸ ਨਵੇਂ ਵਾਲ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੀ ਵਧਦੀ ਹੈ।
