ਕਬਜ਼ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ – ਕਾਰਣ, ਨੁਕਸਾਨ ਤੇ ਇਲਾਜ!

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ :- ਮੌਜੂਦਾ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ ਦੌੜ-ਭੱਜ ਵਾਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਭੋਜਨ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਦਿਨਚਰਿਆ ’ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਬਜ਼ ਅੱਜ ਘਰ-ਘਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਡਾਕਟਰੀ ਅਧਿਐਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਰ ਦਸ ’ਚੋਂ ਚਾਰ ਲੋਕ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਬਹੁਤਰੇ ਇਸਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਛੋਟੀ ਲੱਗਣ ਵਾਲੀ ਬੇਚੈਨੀ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਪਾਈਲਸ, ਐਸਿਡਿਟੀ, ਗੈਸ ਅਤੇ ਪੇਟ ਦਰਦ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਕਬਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਕਿਉਂ ਹੈ? ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ

ਕਬਜ਼ ਕੋਈ ਇਕੱਲੀ ਸਰੀਰਕ ਗੜਬੜ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਦੇ ਮਿਲੇ-ਜੁਲੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

1. ਫਾਇਬਰ ਦੀ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ

ਆਧੁਨਿਕ ਖਾਣ-ਪੀਣ—ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਾਸਟ ਫੂਡ, ਤਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਰਿਫਾਈਨ ਮੈਦੇ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ—ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦਾ ਰੇਸ਼ਾ (ਫਾਇਬਰ) ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀਆਂ। ਇਸ ਨਾਲ ਆੰਤਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਹੌਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

2. ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ

ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਕਮੀ ਨਾਲ ਖੁਰਾਕ ਸੁੱਕ ਕੇ ਸਖ਼ਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਨਾਲ ਮਲ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਪੇਟ ਭਾਰੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

3. ਬੈਠ-ਬੈਠ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ

ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬੈਠੇ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਆੰਤਾਂ ਦੀ ਮੋਸ਼ਨ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਬਜ਼ ਲਈ ਸਿੱਧਾ ਸੱਦਾ ਹੈ।

4. ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਦੀ ਗੜਬੜ

ਚਿੰਤਾ, ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਪਚਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਹੌਲਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਬੇਚੈਨੀ ਸਰੀਰਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ’ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ।

5. ਸਵੇਰੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਅਣਡਿੱਠਾ ਕਰਨਾ

ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਰਿਥਮ ਅਨੁਸਾਰ ਸਵੇਰੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਮਲ-ਤਿਆਗ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਟਾਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਦਤ ਬੈਠਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਬਜ਼ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਕਬਜ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੰਕੇਤ: ਜਿਹਨਾਂ ਨਾਲ ਸਰੀਰ SOS ਭੇਜਦਾ ਹੈ

• ਪੇਟ ਭਾਰੀ ਰਹਿਣਾ

• ਮਲ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਜਾਂ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਤੁਕੜਿਆਂ ਵਾਂਗ ਨਿਕਲਣਾ

• ਗੈਸ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਐਸਿਡਿਟੀ

• ਭੁੱਖ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਣਾ

• ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਚੱਕਰ ਜਾਂ ਗੜਗੜਾਹਟ

ਇਹ ਸਾਰੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਚਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਆਪਣੀ ਕੁਦਰਤੀ ਲਹਿਰ ਗੁਆ ਰਹੀ ਹੈ।

ਕਬਜ਼ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ—ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਗਲਤੀ ਹੈ

ਕਬਜ਼ ਨੂੰ ਛੋਟੀ ਸਮੱਸਿਆ ਮੰਨ ਕੇ ਅਣਡਿੱਠਾ ਕਰਨਾ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਇਹ ਨਤੀਜੇ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ—

• ਪਾਈਲਸ ਜਾਂ ਮਸਸੇ

• ਪੇਟ ਦੀ ਸੂਜਨ

• ਜਿਗਰ ’ਤੇ ਵਾਧੂ ਬੋਝ

• ਚਿਹਰੇ ’ਤੇ ਦਾਣੇ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦਾ ਬੇਰੰਗ ਹੋਣਾ

• ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ

• ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਚਿੜਚਿੜਾ ਹੋ ਜਾਣਾ

ਡਾਕਟਰੀ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੱਸਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਲੰਮੀ ਕਬਜ਼ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਕਬਜ਼ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ: ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਬਤ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਤਰੀਕੇ

ਕਬਜ਼ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਿਸੇ ਮਹਿੰਗੀ ਦਵਾਈ ਵਿਚ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਦਿਨਚਰਿਆ ਦੀ ਸੁਧਾਰ ਵਿੱਚ ਲੁਕਿਆ ਹੈ।

1. ਹਰ ਰੋਜ਼ 10–12 ਗਿਲਾਸ ਪਾਣੀ

ਨਿਮਿਆ ਪਾਣੀ ਪਚਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਰਵਾਨੀ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ।

2. ਫਾਇਬਰ-ਭਰਪੂਰ ਭੋਜਨ

ਫਲ, ਸਲਾਦ, ਜਈ, ਦਲੀਆ, ਛਿੱਲਿਆਂ ਵਾਲੀ ਦਾਲ, ਹਰੀਆਂ ਸਭਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਚੋਕੇ ਵਾਲੀ ਰੋਟੀ ਕਬਜ਼ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਇਲਾਜ ਹਨ।

3. ਸਵੇਰੇ ਦੀ ਟਹਿਲ ਜਾਂ ਹਲਕਾ ਵਾਕ

15–20 ਮਿੰਟ ਦੀ ਟਹਿਲ ਆੰਤਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਐਕਟੀਵੇਟ ਕਰਦੀ ਹੈ।

4. ਸੌਣ–ਜਾਗਣ ਦਾ ਨਿਯਮਿਤ ਸਮਾਂ

ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਇੱਕੋ ਰਿਥਮ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਚਣ ਵੀ ਸੁਚਾਰੂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

5. ਚਾਹ–ਕੌਫ਼ੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ

ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਰਾਤ ਸਮੇਂ ਕੈਫੀਨ ਪੇਟ ਨੂੰ ਸੁੱਕਾ ਬਣਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

6. ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖਾਲੀ ਪੇਟ ਨਾ ਰਹਿਣਾ

ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਤੱਕ ਭੁੱਖਾ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਪਚਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।

7. ਕੁਦਰਤੀ ਲੈਕਸੇਟਿਵ ਖੁਰਾਕ

• ਗੁੰਨੇ ਹੋਏ ਅੰਜੀਰ

• ਤਿਲ

• ਗੁੜ ਅਤੇ ਗਰਮ ਪਾਣੀ

• ਇੱਸਪਘੋਲ ਦੀ ਛਿਲਕਾ (ਸਿਰਫ਼ ਮਾਹਿਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਾਲ)

ਕਬਜ਼ ਦਾ ਇਲਾਜ

ਕਬਜ਼ ਸਿਰਫ਼ ਪੇਟ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਦਿਨਚਰਿਆ ਬਦਲਣਾ, ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਸੁਣਨਾ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਸਧਾਰਨ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੇ ਸਮੱਸਿਆ ਲੰਬੀ ਚੱਲੇ, ਤਾਂ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਹੈ।