ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ :- ਅੱਜ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਜੀਵਨ-ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਣਡਿੱਠੀ ਰਹਿ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਲੋੜ ਨੀਂਦ ਹੈ। ਲੋਕ ਦਿਨ ਭਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ, ਫੋਨ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਇੰਨੇ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰੀਰ ਦੇ ਆਰਾਮ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਪਿਛੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਨੀਂਦ ਜੇ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਮਨ ਤੇ ਸਰੀਰ ਦੋਵੇਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਅਸਰ ਦਿਨਚਰੀ ‘ਤੇ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਿੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿਮਾਗ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਟੁੱਟਣਾ, ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਘਟਣਾ ਅਤੇ ਮੂਡ ਵਿੱਚ ਚਿੜਚਿੜਾਹਟ ਇਸਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੰਕੇਤ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਨੀਂਦ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕੂੜ-ਕਰਕਟ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਰੀਰ ਭਾਰਵਾਰ ਤੇ ਮਨ ਸੁਸਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਸਰੀਰ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਰਾਤ ਨੂੰ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ
ਸਰੀਰ ਦੇ ਟੁੱਟੇ-ਫੁੱਟੇ ਟਿਸ਼ੂ, ਹੱਡੀ-ਮਾਸ ਦੀ ਪੁਨਰ-ਨਿਰਮਾਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਤੇ energy refill ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨੀਂਦ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟ ਨੀਂਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਜ਼ਨ ਵਧਣਾ, ਖੂਨ ਦਾ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਚੜ੍ਹਨਾ ਅਤੇ ਰੋਗ-ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਤਾਕਤ ਘਟਣੇ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਕ੍ਰੀਨ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨੇ ਨੀਂਦ ਦਾ ਰਿਥਮ ਤੋੜਿਆ
ਮੋਬਾਈਲ ਅਤੇ ਲੈਪਟਾਪ ਦੀ ਨੀਲੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਮਗਜ਼ ਨੂੰ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜੇ ਦਿਨ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਨੀਂਦ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹਾਰਮੋਨ ਮੇਲਾਟੋਨਿਨ ਘਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੌਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰ ਲੱਗਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਨੀਂਦ ਆ ਵੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਟੁੱਟਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਰਾਮ ਅਧੂਰਾ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਵੀ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ
ਨੀਂਦ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਸੰਬੰਧ ਮਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ਨਾਲ ਹੈ। ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਮਨ ‘ਤੇ ਚਿੰਤਾ, ਘਬਰਾਹਟ ਜਾਂ ਤਣਾਅ ਵੱਸਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਿੰਨੀ ਵੀ ਥਕਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਗਹਿਰੀ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ। ਸਰੀਰ ਭਾਵੇਂ ਪਲੰਘ ‘ਤੇ ਪਿਆ ਰਹੇ, ਪਰ ਦਿਮਾਗ ਜਾਗਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਨੀਂਦ ਸੁਧਾਰਣ ਲਈ ਛੋਟੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਵੱਡੀ ਮਦਦ
ਮਾਹਿਰ ਸੁਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੌਣ ਤੋਂ ਇੱਕ ਘੰਟਾ ਪਹਿਲਾਂ ਸਕ੍ਰੀਨ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ, ਸੌਣ-ਜਾਗਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਣਾ, ਕੈਫੀਨ ਘਟਾਉਣਾ ਤੇ ਕਮਰੇ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸ਼ਾਂਤ ਰੱਖਣਾ ਨੀਂਦ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬੇਚੈਨੀ ਜਾਂ ਦਿਮਾਗੀ ਥਕਾਵਟ ਵੱਧ ਹੈ, ਉਹ ਹਲਕਾ ਸਟ੍ਰੈਚ ਜਾਂ ਸਾਹ ਰੋਕ-ਛੱਡ ਵਾਲੀ ਕਸਰਤ ਕਰਕੇ ਵੀ ਲਾਭ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਨੀਂਦ ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਮਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਉਹੀ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਦੀ energy ਬਣਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਬੇਲੋੜੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨਾ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਜੇ ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਪਾਉਣ ਲੱਗੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਹੈ ਕਿ ਰੁਟੀਨ ਅਤੇ ਆਦਤਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
